Brouwerij De Baer, Sint-Niklaas
In het kader van een groot herbestemmingsproject van een oude brouwerijsite te Sint-Niklaas maakten wij in opdracht van VDO Architecten een erfgoedtoets op waaruit moest blijken welke gebouwen en interieurelementen op de site nog erfgoedwaarde bezitten, en welke mogen aangepast of gesloopt worden om een woonfunctie mogelijk te maken. De brouwerij werd reeds in 1839 opgericht door de familie De Baer en bleef vervolgens tot de jaren 1970 ononderbroken als familiezaak actief. De site wordt gekenmerkt door een organische groei van gebouwen uit verschillende tijdsperioden, gecentreerd rond een binnenplein. Waar de meeste van de gebouwen een puur functionele opbouw hebben zonder noemenswaardige architecturaal waardevolle details, werd in 1940 een opvallend nieuw straatvolume opgetrokken in een typische modernistische vormentaal, gekarakteriseerd door horizontale lijnen en een geel baksteenparement.
De door de tijd heen bijgeplaatste gebouwen en interieurindelingen volgden de steeds evoluerende brouwtechnieken. Waar de brouwerij in zijn beginjaren nog een kleinschalige ambachtelijk bedrijf was, was de site tegen de sluiting reeds een volledig gemechaniseerde fabriek, waar naast de bierproductie ook onder andere een schrijnwerkerij aanwezig was voor het maken van de biervaten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden alle koperen brouwketels in bezet België door de Duitsers opgeëist, en na de sluiting van de brouwerij werd het grootste deel van de installatie verkocht aan andere brouwerijen waardoor er heden amper nog industrieel erfgoed aanwezig is in de gebouwen.
Als conclusie van het complexe onderzoek werd een vlekkenplan opgemaakt waarop de verschillende bouwfasen kunnen afgelezen worden. Hieruit kon gesteld worden dat enkel de resterende 19e-eeuwse delen een zekere historische waarde hebben, dat enkel de modernistische delen een architecturale waarde hebben en dat de schaarse nog overgebleven elementen van de brouwinstallatie te versnipperd en onherkenbaar zijn om nog van een industrieel-archeologische waarde te kunnen spreken.
