Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience Antwerpen
Het Hendrik Conscienceplein kan als een van de mooiste pleinen van Antwerpen bestempeld worden, dit vooral door zijn uniforme barokke eenheidsarchitectuur, die wordt uitgestraald door de Carolus Borromeuskerk, het Professenhuis en het Sodaliteitsgebouw. Deze 3 gebouwen kwamen samen met het plein tot stand in de 17de eeuw op initiatief van de Jezuïetenorde. De Sodaliteit was de ontmoetingsplaats voor de Sodales, de “broeders” van de Jezuïeten, en was zeer rijkelijk uitgewerkt met schilderijen, brandglasramen, veelkleurige marmersoorten enz.
De Sodaliteit behield deze functie tot de Jezuïetenorde afgeschaft werd in 1773, waarna het gebouw openbaar verkocht werd. De Sodaliteit kreeg vele uiteenlopende functies waardoor de rijkelijke interieurdecoraties over de jaren verdwenen. Eind 19de eeuw werd de stad Antwerpen uiteindelijk eigenaar van het gebouw en verhuisde de Antwerpse stadsbibliotheek naar de Sodaliteit. De bekende stadsarchitect Dens kreeg de opdracht om een bibliotheekontwerp te maken. Hij voorzag een doorbreking in de scheidingsvloer tussen de 2 oorspronkelijke verdiepingen, zodat het gehele interieur van de Sodaliteit 1 grote ruimte werd, met aan de wanden verschillende niveaus met gaanderijen waar de boeken opgesteld stonden. Langs de Leeuw Van Vlaanderenstraat voorzag hij een nieuwbouw waar de woning van de bibliothecaris en de volksbibliotheek werd ondergebracht. Deze uitbreiding werd in een identieke stijl uitgevoerd als de barokke Sodaliteitsgevels, zodat men amper het verschil tussen het oude en nieuwe gedeelte kan zien. Bij de uiteindelijke inhuldiging in 1893 werd ook het standbeeld van Hendrik Conscience in het nieuwe inkomportaal onthuld.
Aangezien de collectie steeds bleef uitbreiden, werd ook dit gebouw uiteindelijk te klein. Hierdoor werd besloten om op het perceel naast de Sodaliteit een uitbreiding te plaatsen naar ontwerp van stadsarchitect Van Averbeke. Hij voorzag een nieuwe leeszaal en bureaus, met daaronder een grote oppervlakte aan archiefruimte, allen in modernistische stijl. Aangezien de leeszaal zich nu in deze nieuwe uitbreiding bevond, verloor de Sodaliteit haar functie, en werd ze enkel nog als banale archiefruimte gebruikt. Bij de verbouwing tot depot werden verschillende van Dens’ gaanderijen dichtgemaakt, waardoor de huidige Nottebohmzaal ontstond. Tegen de jaren 1990 was er opnieuw een plaatsgebrek. Als oplossing hiervoor werd een uitbreiding in een L-vorm rondom de uitbreiding van Van Averbeke aangebouwd.
De bouwhistorische studie werd in samenwerking met architectenbureau Erfgoed & Visie opgemaakt.
